Ta w założeniach monumentalna budowla stanowi przykład pałacu - fortecy. Takie rozwiązania zaczęto stosować już w wieku XVI, wskutek rozwoju sztuki oblężniczej. Do dziś zachowały się potężne fortyfikacje bastionowe o pięciobocznym zarysie, w obrębie których znajdują się mury obwodowe pałacu o trzech i czterech kondygnacjach oraz sporych rozmiarów dziedziniec. Swą nazwę obiekt zawdzięcza okazałym, umieszczonym na bramie wjazdowej, kamiennym płaskorzeźbom - to Krzyż i Topór - symbol wiary katolickiej i rodzinny herb.
Plany budowli sporządził Wawrzyniec Senes, fundatorem był ówczesny wojewoda sandomierski Krzysztof Ossoliński.

Zamek wybudowano na wzór kalendarza. Posiadał tyle okien ile dni w roku (365), tyle komnat ile tygodni (52), tyle sal balowych ile miesięcy (12) oraz tyle baszt ile pór roku (4). Konie w stajniach jadały z marmurowych żłobów, przeglądając się w kryształowych lustrach, a rolę sufitu jednej z sal spełniało akwarium, w którym pływały egzotyczne ryby. Obecnie ruiny „Krzyżtoporu" ożywają podczas licznie organizowanych w Świętokrzyskiem turniejów i pokazów walk rycerskich.

Choć czasy świetności ma już za sobą, dziś także śmiała jak na ówczesne czasy, myśl konstruktorska robi wrażenie. Trzeba zobaczyć.

Krzyżtopór - jeden z najwspanialszych zabytków województwa świętokrzyskiego

Więcej o zamku przeczytać można tutaj