Każdy ma prawo do ochrony zdrowia i do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, na warunkach i w zakresie określonych w ustawie zdrowotnej.

Pacjent zgłaszający się do zakładu opieki zdrowotnej ma prawo do natychmiastowego udzielenia mu świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia, niezależnie od okoliczności.

W zakładzie opieki zdrowotnej pacjent ma prawo do:
- świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom wiedzy medycznej, a w sytuacji ograniczonych możliwości udzielenia odpowiednich świadczeń
- do korzystania z rzetelnej, opartej na kryteriach medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu do świadczeń
- udzielania mu świadczeń zdrowotnych przez osoby uprawnione do ich udzielania, w pomieszczeniach i przy zastosowaniu urządzeń odpowiadających określonym wymaganiom fachowym i sanitarnym
-  informacji o swoim stanie zdrowia
- wyrażenia zgody albo odmowy na udzielenie mu określonych świadczeń zdrowotnych, po uzyskaniu odpowiedniej informacji
- intymności i poszanowania godności w czasie udzielania świadczeń zdrowotnych
- udostępniania mu dokumentacji medycznej lub wskazania innej osoby, której dokumentacja ta może być udostępniana
- zapewnienia ochrony danych zawartych w dokumentacji medycznej dotyczącej jego osoby
-  dostępu do informacji o prawach pacjenta

W zakładzie opieki zdrowotnej przeznaczonym dla osób wymagających całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych np. w szpitalu, sanatorium, zakładzie leczniczo-opiekuńczym, pacjent przyjęty do tego zakładu ma prawo do:
- zapewnienia mu środków farmaceutycznych i materiałów medycznych oraz pomieszczenia i wyżywienia odpowiedniego do stanu zdrowia
- opieki duszpasterskiej oraz dodatkowej opieki pielęgnacyjnej sprawowanej przez osobę bliską lub inną osobę wskazaną przez siebie, kontaktu osobistego , telefonicznego lub korespondencyjnego z osobami z zewnątrz,
- wypisania z zakładu opieki zdrowotnej na własne żądanie i uzyskania od lekarza informacji o możliwych następstwach zaprzestania leczenia w tym zakładzie

Pogotowie ratunkowe

Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych pogotowia ratunkowego w razie wypadku, urazu, porodu, nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia powodującego zagrożenie życia.

Pamiętaj o potwierdzeniu swojego prawa do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Po 1 stycznia 2013 r. wystarczy, że podasz w rejestracji swój numer PESEL i potwierdzisz swoją tożsamość jednym z wymienionych dokumentów: dowodem osobistym, paszportem albo prawem jazdy, a w przypadku dzieci objętych obowiązkiem szkolnym, do ukończenia 18. roku życia - aktualną legitymacja szkolną.
Jeżeli w systemie eWUŚ Narodowy Fundusz Zdrowia nie potwierdził twoich uprawnień, a wiesz, że masz do nich prawo, możesz je potwierdzić poprzez okazanie dowodu osobistego, paszportu, prawa jazdy albo legitymacji szkolnej w przypadku osoby, która nie ukończyła 18 roku życia i:
- przedstawienie dokumentu potwierdzającego prawo do świadczeń lub złożenie pisemnego oświadczenia o przysługującym prawie do świadczeń opieki zdrowotnej

Proś o wypisanie na recepcie:
o    imienia
o    nazwiska
o    adresu
o    numeru PESEL
o    numeru oddziału NFZ
o    leku i jego dawkowania
o    poziomu refundacji leku

Jeśli przysługuje ci refundacja leku ŻĄDAJ wpisania poziomu jego odpłatności, bo masz do tego prawo.
Jeżeli posiadasz uprawnienia dodatkowe proś o wpisanie ich na recepcie, zgodnie z kodem określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie recept lekarskich.

Eksperyment medyczny

Pacjent, który ma być poddany eksperymentowi medycznemu ma prawo do:
- decydowania o udziale w eksperymencie medycznym
- wiedzy o celach, sposobach i warunkach przeprowadzenia eksperymentu, spodziewanych korzyściach leczniczych lub poznawczych, ryzyku oraz o możliwościach cofnięcia zgody i odstąpienia od udziału w eksperymencie w każdym jego stadium 

Pobieranie i przeszczepianie komórek, tkanek i narządów

Pacjent ma prawo do:
- wyrażenia i cofnięcia w każdym czasie sprzeciwu na pobranie po jego śmierci komórek, tkanek i narządów
- dobrowolnego wyrażenia przed lekarzem zgody na pobranie od niego za życia komórek, tkanek lub narządów w celu ich przeszczepienia określonemu biorcy, jeżeli ma pełną zdolność do czynności prawnych
- ochrony danych osobowych dotyczących dawcy/biorcy przeszczepu i objęcia ich tajemnicą
- pacjent mający być biorcą ma prawo do umieszczenia go na liście osób oczekujących na przeszczepienie komórek, tkanek i narządów i być wybrany jako biorca w oparciu o kryteria medyczne.

Każdy ubezpieczony ma prawo wolnego wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), położnej i pielęgniarki środowiskowej spośród tych, którzy mają podpisaną umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia. Wyboru takiego dokonuje poprzez złożenie "deklaracji wyboru" (druki deklaracji mają lekarze, pielęgniarki i położne).

Świadczenia podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) wykonywane są od poniedziałku do piątku, od 8.00 - 18.00, z wyłączeniem sobót, niedziel i innych dni ustawowo wolnych od pracy, w miejscu wykonywania praktyki oraz poprzez świadczenie wizyt domowych.
- pacjent może rejestrować się do lekarza POZ osobiście, telefonicznie lub za pośrednictwem osób trzecich,  
- w przypadkach uzasadnionych medycznie porada udzielana jest w dniu zgłoszenia,
- w schorzeniach przewlekłych, z wyłączeniem stanów zaostrzenia w przebiegu tych schorzeń, świadczenia udzielane są w terminie uzgodnionym z pacjentem,
- zmiana lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej przysługuje bezpłatnie osobie ubezpieczonej nie częściej niż dwa razy w roku kalendarzowym. W przypadku każdej kolejnej zmiany pacjent wnosi opłatę w wysokości 80 zł (nie dotyczy to zmiany miejsca zamieszkania i sytuacji zaprzestania udzielania świadczeń przez wybranego świadczeniodawcę oraz innych przyczyn niezależnych od pacjenta),
- zmiany dokonuje się poprzez wypełnienie u nowo wybranego lekarza/ pielęgniarki/ położnej druku deklaracji,
- ubezpieczony ma prawo do bezpłatnych świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej poza miejscem zamieszkania w przypadkach nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia,
- lekarz POZ kierując pacjenta do lekarza specjalisty lub do szpitala zobowiązany jest do wykonania i dołączenia do skierowania wyników niezbędnych badań diagnostycznych zgodnie z rozpoznanym schorzeniem, aktualną wiedzą i praktyką medyczną, w celu potwierdzenia wstępnego rozpoznania,
- lekarz POZ może wystawić receptę zadeklarowanemu do niego pacjentowi na leki zalecane przez innego lekarza ubezpieczenia zdrowotnego w przypadku, gdy posiada pisemną informację od tego lekarza dotyczącą rozpoznania choroby pacjenta i zalecanej farmakoterapii,

Nocna i świąteczna opieka lekarska i pielęgniarska
 
Po godzinach pracy placówek POZ usługi medyczne zapewniane są w formie nocnej i świątecznej pomocy ambulatoryjnej oraz wyjazdowej opieki lekarskiej i pielęgniarskiej. Ze świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej należy korzystać w przypadku nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia, a także w związku z potrzeba zachowania ciągłości leczenia.
Świadczenie te udzielane są od poniedziałku do piątku w godz. 18.00-8.00 dnia następnego oraz całodobowo w soboty, niedziele i inne dni ustawowo wolne od pracy.
 Placówka POZ może sprawować tego rodzaju opiekę we własnym zakresie lub korzystać z usług innego podmiotu. Informacja o tym, która placówka medyczna udziela pacjentom świadczeń nocnej i świątecznej opieki lekarskiej i pielęgniarskiej, powinna być wywieszona w przychodni.
 W ramach nocnej i świątecznej opieki lekarskiej nie można uzyskać:
- wizyty kontrolnej w związku z wcześniej rozpoczętym leczeniem
- recepty na stosowane stale leki w związku ze schorzeniem przewlekłym
- rutynowego zaświadczenia o stanie zdrowia,
- skierowania do specjalisty.
Powyższe świadczenia można uzyskać u lekarza rodzinnego/ POZ od poniedziałku do piątku w godz. od 8:00 do 18:00.

Ambulatoryjne świadczenia specjalistyczne udzielane są na podstawie skierowania od  lekarza POZ lub innego lekarza udzielającego świadczeń w ramach umowy  NFZ.

Skierowanie dla ubezpieczonego nie jest wymagane do świadczeń:  ginekologa i położnika,dentysty, dermatologa, wenerologa, onkologa, okulisty,   psychiatry.

Skierowania do specjalisty nie muszą okazywać: osoby chore na gruźlicę, zakażone wirusem HIV, inwalidzi wojenni i wojskowi, osoby represjonowane oraz kombatanci, cywilne niewidome ofiary działań wojennych, osoby uzależnione od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych w zakresie lecznictwa odwykowego, uprawnieni żołnierze lub pracownicy, w zakresie urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa.

Pacjent ma prawo wyboru lekarza specjalisty, spośród świadczeniodawców posiadających umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia.
W przypadku braku możliwości uzyskania porady w dniu zgłoszenia, świadczeniodawca zobowiązany jest do prowadzenia listy osób oczekujących i wyznaczenia terminu przyjęcia.
Prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej mają: Zasłużeni Honorowi Dawcy Krwi, Zasłużeni Dawcy Przeszczepu, inwalidzi wojenni i wojskowi oraz kombatanci, a także uprawnieni żołnierze i pracownicy, w zakresie leczenia urazów i chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa.
W medycznie uzasadnionych przypadkach lekarz specjalista udziela porad w domu pacjenta.
Badania diagnostyczne są dla ubezpieczonego bezpłatne na podstawie skierowania, w laboratorium/ pracowni, wskazanej przez lekarza.
Rejestracja pacjentów odbywa się na podstawie zgłoszenia: osobistego, telefonicznego lub za pośrednictwem osoby trzeciej.

Lekarz kierujący ubezpieczonego do lekarza specjalisty zobowiązany jest do wykonania i dołączenia do skierowania wyników niezbędnych badań diagnostycznych.

Lekarz POZ zleca badania będące w zakresie jego kompetencji w celu potwierdzenia wstępnego rozpoznania.

W przypadku gdy pacjent objęty leczeniem specjalistycznym wymaga wykonywania badań kontrolnych, pozostających w związku z prowadzonym leczeniem, skierowanie na te badania wydaje oraz pokrywa koszty ich wykonania świadczeniodawca udzielający świadczeń ambulatoryjnej opieki specjalistycznej.

Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego leczący chorego w poradni specjalistycznej zobowiązany jest po realizacji porady kompleksowej, do pisemnego informowania lekarza kierującego/POZ, do którego zadeklarowany jest pacjent o rozpoznaniu, sposobie leczenia, rokowaniu, ordynowanych lekach (w tym czasookresu ich stosowania i sposobu dawkowania) oraz wyznaczonych wizytach kontrolnych.

Więcej o prawach pacjenta przecztać można na stronach Świętokrzyskiego Oddziału NFZ oraz na www. dlapacjenta.mz.gov.pl.
 

Rzecznik praw pacjenta

a)Aktualnie przy oddziałach wojewódzkich NFZ nie ma Rzeczników Praw Pacjenta. Jeżeli chodzi o świętokrzyski NFZ to funkcjonuje: Sekcja Skarg i Wniosków Świętokrzyskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ: 25-025 Kielce, ul. Jana Pawła II 9, pokój 023, tel. (041) 36-46-106.
Wszelkie wątpliwości i informacje można też uzyskać pod specjalnym numerem telefonu Świętokrzyskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ: 194-88, poniedziałek-piątek, w godzinach 8.00 – 16.00. Kierownik sekcji – Wojciech Mazur. 
b)Rzecznik Praw Pacjenta (jeden w całej Polsce) Barbara Kozłowska Biuro Rzecznika Praw Pacjenta, ulica Młynarska 46, 01-171 Warszawa tel./faks: 22 833 08 86 sekretariat@bpp.gov.pl Biuro czynne: pn. - pt. w godz. 8.15 - 16.15 Przyjmowanie pacjentów: pn. - pt. w godz. 9.00 - 16.00 Prawnik biura przyjmuje: pn. - pt. w godz. 9.00 - 15.00 Konsultanci medyczni: pn. - czw. w godz. 15.30 - 19.30 Bezpłatna infolinia: 0 800 190 590 (pn. - pt. w godz. 9.00 - 21.00) 
c) Oprócz tego skargę złożyć można: 
- U bezpośredniego przełożonego - każdy pacjent ma prawo złożyć skargę u bezpośredniego przełożonego osoby, która jego zdaniem postąpiła niewłaściwie (na przykład u ordynatora, pielęgniarki oddziałowej, pielęgniarki naczelnej), u szefa placówki medycznej (dyrektora, prezesa), w której doznał krzywdy. 
-W sprawach dotyczących błędów lekarskich lub nieetycznego zachowania się lekarzy, skargę można złożyć u Rzeczników Odpowiedzialności Zawodowej Okręgowych Izb Lekarskich, właściwych terytorialnie : Świętokrzyska Izba Lekarska 25-389 Kielce, ul. Wojska Polskiego 52 e-mail: sekretariat@sil.apsnet.pl , tel. (41) 368-75-67, (41) 362-13-81, tel/fax: (41) 362-15-00). Instancją odwoławczą jest Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej. 
-W analogicznych sprawach dotyczących świadczeń udzielanych przez pielęgniarki, skargi rozpatruje Świętokrzyska Izba Pielęgniarek i Położnych, ul. Nowy Świat 32A, Kielce,  e-mail: sipip@interia.pl 
- W Centrali NFZ – Wydział Skarg i Wniosków Central Narodowego Funduszu Zdrowia, ul. Grójecka 186, 02-390 Warszawa, tel./22/ 572 60 21, 572 61 95, 572-61-55, 572 62 44 , e-mail: infolinia@nfz,gov.pl, Infolinia – 0 800 392 976.