W województwie świętokrzyskim znajdują się następujące formy ochrony przyrody.
Świętokrzyski Park Narodowy
Trochę historii
Najstarsze w Polsce Góry Świętokrzyskie leżą pomiędzy Pilicą a Wisłą. Urzekają niezwykle oryginalną budową, różnorodną roślinnością i światem zwierzęcym. Między innymi dlatego na początku XX wieku pojawił się pomysł objęcia ochroną terenu Łysogór - w roku 1908 Polskie Towarzystwo Krajoznawcze - Komisja Ochrony Zabytków Przyrody wystąpiła z projektem utworzenia tu rezerwatu przyrody. Dopiero w 1920 roku powstał pierwszy w Górach Świętokrzyskich rezerwat ścisły na Chełmowej Górze. Obejmował kompleks lasu z naturalnym stanowiskiem modrzewia polskiego. Dwa następne rezerwaty zostały utworzone w 1924 r. - na Łysej Górze i Łysicy. W 1932 r. częściową ochroną objęto tereny przylegające do istniejących rezerwatów. Oprócz tego utworzono rezerwat częściowy na Miejskiej Górze. Łączny obszar rezerwatów wynosił wtedy 1347,4 ha i stanowił podstawę przyszłego parku.
Po zakończeniu II wojny światowej kontynuowano starania o objęcie ochroną tego terenu. I tak w 1950 roku utworzono Świętokrzyski Park Narodowy. W 1996 roku powiększono obszar parku o część Pasma Klonowskiego i kompleks Zapusty.
Najwyższym szczytem w parku jest Łysica (612 m n.p.m) położona w zachodniej części Łysogór
Park dzisiaj
Aktualnie teren parku zajmuje 7626,45 ha, a jego otulina 20786,07 ha. W jego skład wchodzą: Pasmo Łysogórskie z najwyższymi wzniesieniami w Górach Świętokrzyskich - Łysicą (612 m n.p.m.) i Łysą Górą (595 m n.p.m.), część Pasma Klonowskiego z górami: Psarską (415 m n.p.m.), Miejską (426 m n.p.m.) i Bukową (484 m n.p.m.), część Pasma Pokrzywiańskiego z Chełmową Górą (351 m n.p.m.) i część Doliny Wilkowskiej i Dębniańskiej.
Widok na Dolinę Wilkowską
Obszar Parku Narodowego podzielony jest pod względem administracyjnym na 8 obwodów ochronnych (leśnictw): Chełmowa Góra, Dąbrowa, Dębno, Jastrzębi Dół, Klonów, Podgórze, Święta Katarzyna, Święty Krzyż. Realizuje się w nich zaplanowane wcześniej zadania polegające na ochronie walorów przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych.
W Świętokrzyskim Parku Narodowym wyodrębniono obszary podlegające ochronie krajobrazowej, czynnej i ścisłej. Na obszarze ochrony ścisłej zabroniono całkowicie ingerencji człowieka. Pozostawiono go swobodnemu oddziaływaniu sił przyrody. W parku jest pięć takich obszarów, pierwotnie rezerwatów."Chełmowa Góra" - rezerwat powstał w 1920 r. w celu ochrony naturalnych stanowisk modrzewia polskiego Larix polonica. Jego powierzchnia wynosi 13,2 ha. Występują tu lasy grądowe, bory mieszane i buczyny."Święty Krzyż" - utworzony w 1924 r. Zajmuje obszar 476,9 ha. Spotkać tu można lasy grądowe, bory jodłowe i buczyny i rozległe gołoborza.„Łysica" - rezerwat powstał w 1924 r. Powierzchnia obejmuje 1186,4 ha. Występują tu lasy gradowe, bory jodłowe, buczyny i rozległe gołoborza.„Czarny Las" - rezerwat utworzony został w 1954 r. Rozciąga się na 26,5 ha. Tworzą go lasy mieszane, grądy, jodły, lipy drobnolistne, buk lub olsza czarna, olsa i łęgi.„Mokry Bór" - powstał w 1954 r. Na powierzchni 37,9 ha obejmuje jedyne w parku, niewielkie obszary bagiennego boru trzcinnikowego, boru bagiennego i boru świeżego. Występują tu również torfowiska wysokie i przejściowe.
Piękno lasów świętokrzyskich opisywał w poemacie "Puszcza Jodłowa" jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy Stefan Żeromski
Świętokrzyski Park Narodowy w liczbach:
Powierzchnia parku: 7626,45 ha, powierzchnia otuliny: 20.786,07 ha, długość granicy: 168 km, 95 procent powierzchni parku zajmują lasy, 23 proc. powierzchni stanowi strefa ochrony ścisłej, w której działalność człowieka jest prawnie zabroniona.
W ekosystemach parku żyje między innymi: ponad 859 gatunków roślin, w tym 35 gatunków drzew, glonów 272 gatunki, grzybów wielkoowocnikowoych ok. 450 gatunków porosty ok. 340 gatunków, spośród zwierząt: 150 gatunków ptaków, w tym 118 gatunków zakłada gniazda w prku, 45 gatunków ssaków, 14 gatunków płazów, 6 gatunków gadów, ślimaków lądowych 66 gatunków, pająków 187, ponad 1500 gatunków owadów, a wśród nich: motyli 611 gatunków, czerwców 87 gatunków, muchówek 177 gatunków.
Informacje pochodzą ze strony internetowej Świętokrzyskiego Parku Narodowego: www.swietokrzyskipn.org.pl
Zespół Świętokrzyskich i Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych
W skład Zespołu Świętokrzyskich i Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych wchodzą następujące parki krajobrazowe:
1. Cisowsko - Orłowiński Park Krajobrazowy (C-OPK). Powierzchnia parku: 20 706 ha,
2. Jeleniowski Park Krajobrazowy (JPK). Powierzchnia parku: 4 295 ha,
3. Sieradowicki Park Krajobrazowy (SPK). Powierzchnia parku: 12 106 ha,
4. Suchedniowsko - Oblęgorski Park Krajobrazowy (S-OPK). Powierzchnia parku:
21 407 ha,
5. Chęcińsko - Kielecki Park Krajobrazowy (Ch-KPK). Powierzchnia parku: 20 505 ha,
6. Nadnidziański Park Krajobrazowy (NPK). Powierzchnia parku: 23 164 ha,
7. Szaniecki Park Krajobrazowy (SzPK). Powierzchnia parku: 10 915 ha,
8. Kozubowski Park Krajobrazowy (KPK). Powierzchnia parku: 6 613 ha.
Ponadto częściowo na terenie województwa świętokrzyskiego leży Przedborski Park Krajobrazowy o powierzchni 9.165,1 ha (reszta znajduje się na terenie województwa łódzkiego). Należy on do Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Łódzkiego.
Obszary chronionego krajobrazu
Nasz region był jednym z pierwszych w kraju, który wprowadził ochronę w systemie wielkopowierzchniowym, „ustanawiając" obszary chronionego krajobrazu.
Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełniących funkcję korytarzy ekologicznych.
Na terenie województwa świętokrzyskiego wyznaczonych zostało 21 obszarów chronionego krajobrazu:
1) Konecko-Łopuszniański Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 98 287 ha,
2) Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej o powierzchni 72 634 ha,
3) Podkielecki Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 26 583 ha,
4) Włoszczowsko-Jędrzejowski Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 70 389 ha,
5) Chmielnicko-Szydłowski Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 60 733 ha,
6) Solecko-Pacanowski Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 47 347 ha,
7) Miechowsko-Działoszycki Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 41 152 ha,
8) Koszycko-Opatowiecki Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 6 197 ha,
9) Jeleniowsko-Staszowski Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 31 524 ha,
10) Suchedniowsko-Oblęgorski Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 25 681 ha,
11) Cisowko-Orłowiński Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 25 267 ha,
12) Sieradowicki Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 16 236 ha,
13) Jeleniowski Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 10 591 ha,
14) Chęcińsko-Kielecki Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 8 289,5 ha,
15) Nadnidziański Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 26 011 ha,
16) Szaniecki Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 12 859 ha,
17) Kozubowski Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 6 036 ha,
18) Przedborski Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 13 048,6 ha,
19) Kielecki Obszar Chronionego Krajobrazu o łącznej powierzchni 3 856,1 ha,
20) Obszar Chronionego Krajobrazu Lasy przysusko-szydłowieckie o powierzchni 4 348 ha,
21) Świętokrzyski Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni 11 971,2 ha.
Inne formy ochrony występujące na terenie naszego regionu to:
• 72 rezerwaty przyrody,
• 672 pomniki przyrody,
• 14 stanowisk dokumentacyjnych,
• 100 użytków ekologicznych,
• 11 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych.
Więcej informacji na stronie Świętokrzyskich i Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych oraz na stronie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Kielcach.
Kadzielnia, Wietrznia i Karczówka - rezerwaty przyrody w samym sercu Kielc
Tak piękne formy można podziwiać w rezerwacie przyrody Skałki Piekło pod Niekłaniem
Dąb Bartek rosnący na terenie gminy Zagnańsk jest jednym z najcenniejszych pomników przyrody w województwie świętokrzyskim. Naukowcy szacują jego wiek na co najmniej 650-700 lat
