Unijne wsparcie na ujarzmienie rzeki Modły - Wizytówka regionu - Wrota Świętokrzyskie

Rusza realizacja niezwykle ważnego projektu związanego z zabezpieczeniem Ostrowca Świętokrzyskiego i gminy Bodzechów przed zalewaniem przez rzekę Modłę. Umowa na dofinansowanie ze środków unijnych planowanego od kilku lat przedsięwzięcia została podpisana dziś w Świrnie, gm. Bodzechów przez marszałka Andrzeja Bętkowskiego, członka Zarządu Województwa Marka Jońcę i dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie Annę Łukaszewską – Trzeciakowską. Gośćmi wydarzenia byli: podsekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury Grzegorz Witkowski, poseł RP Andrzej Kryj, senator RP Jarosław Rusiecki, zastępca prezesa Wód Polskich ds. Ochrony Przed Powodzią i Suszą Krzysztof Woś oraz wójt gminy Bodzechów Jerzy Murzyn.

„Zabezpieczenie przeciwpowodziowe miejscowości Ostrowiec Świętokrzyski, gminy Ostrowiec Świętokrzyski oraz gminy Bodzechów w oparciu o regulację rzeki Modły, z wykorzystaniem istniejącego zbiornika w Częstocicach jako polderu zalewowego do redukcji fali powodziowej" – tak nazywa się projekt, który realizować będzie Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2014 – 2020 z Działania 4.1 Przeciwdziałanie skutkom klęsk żywiołowych oraz usuwanie ich skutków. Wartość całkowita projektu to 18,5 mln zł, w tym dofinasowanie unijne to 15 mln 750 tys. zł.

Projekt regulacji Modły to niezwykle ważne i oczekiwane przez społeczność lokalną przedsięwzięcie. Starania o jego realizację, przy wsparciu środków unijnych, trwają od kilku lat. Rzeka, która jest prawobrzeżnym dopływem Kamiennej, wielokrotnie występowała z brzegów zalewając znaczne tereny i powodując poważne straty. Stąd też projekt zabezpieczenia przeciwpowodziowego Ostrowca Świętokrzyskiego i gminy Bodzechów w oparciu o regulację rzeki z wykorzystaniem istniejącego zbiornika w Częstocicach jako polderu zalewowego.

– O tym, jak niebezpieczna może być niewielka rzeka, mieszkańcy Ostrowca Świętokrzyskiego i Bodzechowa przekonywali się już wielokrotnie, kiedy Modła występowała z brzegów zalewając gospodarstwa rolne, obiekty mieszkalne, użyteczności publicznej czy przemysłowe – mówi Andrzej Bętkowski, marszałek województwa świętokrzyskiego. – Tym bardziej cieszy, że udało się pokonać wszelkie przeszkody formalno – prawne związane z tym przedsięwzięciem i możemy podpisać umowę na dofinansowanie projektu.

Po uprawomocnieniu się pozwolenia wodno – prawnego na inwestycję i przedłożeniu go przez Wody Polskie, 30 kwietnia zakończyła się ocena projektu, na którego realizację umowa została dziś podpisana.

– Z pozoru wolno płynąca rzeka, która podczas większych opadów deszczu, staje się zagrożeniem dla mieszkańców ostrowieckich dzielnic: Częstocice i Ludwików, a także mieszkańców gminy Bodzechów, zostanie w końcu ujarzmiona. To dobra wiadomość dla społeczności lokalnej, która pamięta m.in. lipiec 2001 r., gdy wody Modły i Szewnianki spowodowały podtopienia dolnej części Ostrowca Świętokrzyskiego – mówi członek Zarządu Województwa Marek Jońca.

Przedsięwzięcie obejmie budowę wzdłuż Modły systemu czterech suchych zbiorników przeciwpowodziowych, których zadaniem będzie zretencjonowanie odpływów wywołanych nawałnicami. W ramach projektu planuje się także regulację rzeki na długości 205 m oraz dopływu spod Mychowa na długości 84 m, przebudowę i remonty przepustów na rzece oraz podwyższenie ujściowego odcinka lewego wału przeciwpowodziowego.

relikwiarz Krzyża Świętego z klasztoru świętokrzyskiego, obecnie Klasztor Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej

Województwo świętokrzyskie w obecnych granicach stanowi niewielką część dawnego Księstwa Sandomierskiego. W jego sercu, na Łysej Górze (595 m. n.p.m.), wzniesiony został we wczesnym średniowieczu klasztor benedyktynów, który skrywał relikwie Krzyża Świętego. Przybywali tu duchowni jak i świeccy pielgrzymi - po łaski, a za już otrzymane - z podziękowaniem. Podobnie postępowali książęta i królowie Polski, czy to w przededniu bitwy, czy w intencji o następstwo tronu. Do czasów nowożytnych miejsce to powszechnie uznawane było za centrum całego kraju i najwyższą górę w całym Państwie. Kult relikwi Krzyża Świętego dotrwał do czasów nam współczesnych - dzięki czemu 1 stycznia 1999 roku zdecydowano nazwać utworzoną w ramach reformy administracyjnej nową jednostkę terytorialną - Województwem Świętokrzyskim.

Mieszkańcy znani są od wieków z wielkiego oddania dla chwały tego miejsca - jak również innych duchowych sanktuariów rozsianych po Świętokrzyskiem. Cudowna ziemia i jej mieszkańcy serdecznie zapraszają wszystkich do odwiedzenia jednego z najpiękniejszych, najczystszych i najciekawszych zakątków Polski. Można tu odnaleźć miejsca wspaniałego wypoczynku, doskonałą atmosferę sprzyjającą prowadzeniu działalności gospodarczej i wszelkiej aktywności twórczej.

Święty Krzyż

Województwo świętokrzyskie położone jest w południowo-wschodniej części Polski, na skrzyżowaniu międzynarodowej szosy E-77 Mediolan-Gdańsk oraz drogi S-374, dawnego traktu prowadzącego przez Opatów i Sandomierz na Ruś. Utworzone zostało 1 stycznia 1999 r. w miejsce dawnego województwa kieleckiego, obejmującego teren położony między Wisłą, Pilicą i Niedzicą, lewobrzeżnej części historycznego województwa sandomierskiego, którego dawne barwy i elementy heraldyczne umieszczone są na dzisiejszej fladze województwa świętokrzyskiego. Obecnie składa się ono z 14 powiatów (w tym powiat grodzki kielecki) oraz 102 gmin - w tym 5 gmin miejskich – są to Kielce, Ostrowiec Świętokrzyski, Starachowice, Skarżysko-Kamienna i Sandomierz, 26 gmin miejsko-wiejskich oraz 71 gmin wiejskich. Świętokrzyskie zajmuje powierzchnię 11.691 kilometrów kwadratowych i zamieszkiwane jest przez około 1 273 550 mieszkańców.

Pałac biskupów krakowskich i katedra p.w. NM Panny

na Wzgórzu Zamkowym w Kielcach

Największym terytorialnie miastem województwa i jego głównym ośrodkiem przemysłowym, kulturalnym i naukowym są Kielce, miasto o czternastowiecznej metryce (a może jeszcze starszej), do czasów Sejmu Wielkiego (1791) należące do biskupstwa krakowskiego. Pozostałością z tamtych czasów jest największa duma miasta – doskonale zachowany zespół pałacowy biskupów krakowskich i bezpośrednio z nim związany zespół katedralny na wzgórzu zamkowym. Obecnie znajduje się w gestii Muzeum Narodowego w Kielcach, które eksponuje zachowany autentyczny wystrój wnętrz zamkowych z wieku XVII, jak i późniejsze. Wokół wzgórza rozłożone są najstarsze cząstki najdawniejszego osadnictwa i zachowane po dzień dzisiejszy zabytki nieruchome, ale również tereny parkowe, sportowe i rekreacyjne udostępnione mieszkańcom miasta i wszystkim odwiedzającym stolicę województwa. Obecnie na ukończeniu są prace budowlane mające na celu rewitalizację tej najcenniejszej części stolicy województwa – tak, aby przy zachowaniu całej autentycznej historyczności Wzgórza Zamkowego – przystosować go do potrzeb miasta w chwili obecnej.

Dom Środowisk Twórczych im. Tomasza Zielińskiego w Kielcach i siedziba Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Kielcach

Klasztor pobernardyński na Górze Karczówka. Skałka Geologów w Rezerwacie Kadzielnia - miejsca spacerów i odpoczynku

Amfiteatr Kadzielnia - miejsce koncertów

Pozostałe większe miasta to: Ostrowiec Świętokrzyski, Skarżysko-Kamienna i Starachowice – wszystkie położone na północ od Kielc, w regionie jednego z najstarszych skupisk przemysłu ciężkiego w Polsce - rzeki Kamiennej. W ośrodkach tych znajdują się pozostałości dawnego budownictwa przemysłowego w postaci zabudowy przemysłowej (Muzeum Wielkiego Pieca w Starachowicach z XIX stulecia), który zgłoszony jest do wpisania na listę dziedzictwa przemysłowego TICCIH (The International Committee for the Conservation of the Industrial Heritage), osiedli robotniczych (w Ostrowcu Świętokrzyskim), kaplic i kościołów „robotniczych" (w Ostrowcu Świętokrzyskim), niezwykle obiektów o charakterze rezydencjonalnym właścicieli (pałac Bruchla w Wąchocku, wille urzędnicze w Ostrowcu Świętokrzyskim, zespół pałacowy w Częstocicach). Również i tu odnaleźć można wiele przykładów związanych z funkcjonowaniem Centralnego Okręgu Przemysłowego - udanych założeń urbanistycznych, budowli użyteczności publicznej. W tym też regionie funkcjonowały w okresie przedpiastowskim starożytne kopalnie – krzemienia pasiastego w regionie Krzemionek - jedyny w województwie świętokrzyskim Pomnik Historii, nominowany na listę światowego dziedzictwa UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization), ochry – „świętego" czerwonego barwnika w Rydnie ( w rejonie zbiornika wodnego „Wióry"), rud żelaza pirytów i syderytów, na podstawie których funkcjonował w okresie wpływów rzymskich okręg wytopu żelaza (tzw. Dymarki Świętokrzyskie – zobacz ekspozycję w Muzeum Starożytnego Okręgu Hutnictwa i Górnictwa Świętokrzyskiego w Nowej Słupi). Rynsztunek bojowy – ten „staroświecki" i ten pochodzący z czasów drugiej wojny światowej można zobaczyć w Muzeum im. Orła Białego w Skarżysku-Kamiennej. Tradycję produkcji broni na terenie ziemi kieleckiej kultywują zakłady przemysłowe po dziś dzień.

Krzemionki - starożytne kopalnie krzemienia pasiastego, ekspozycja stała

Zabytkowy wielki piec w Starachowicach - obecnie Muzeum

Niewątpliwie najważniejszym dla dziejów województwa świętokrzyskiego ośrodkiem jest miasto Sandomierz. Tu zaczęła się historia województwa – tu umiejscowiona została siedziba najpierw Ziemi Sandomierskiej, potem Księstwa Sandomierskiego i wreszcie województwa sandomierskiego. Wysoką rangę Sandomierza podkreślają liczne fundacje – świeckie i kościelne, reprezentowane dziś świetnie zachowanymi zabytkami – są to m.in. zamek królewski, układ urbanistyczny, kościoły (z katedralnym na czele) i licznymi na terenie miasta zakonami. Miasto cieszy się wielką popularnością wśród turystów odwiedzających nasze województwo. Najcenniejszym jednak wydaje się fakt podpisania w 1570 r. „pokoju religijnego" - to jest pierwszego, jedynego wówczas w Europie, prawodawstwa dotyczącego wolności sumienia i tolerancji religijnej.

Zabytkowy ratusz i zabudowa rynku w Sandomierzu

Zamek królewski w Sandomierzu i kamienica tzw. Oleśnickich

w Sandomierzu

W wielu innych miastach województwa zachowały się wpisane do rejestru zabytków dawne układy urbanistyczne. Na terenie województwa świętokrzyskiego znajduje się 31 funkcjonujących ośrodków miejskich, pozostałe 35 utraciło prawa miejskie najczęściej w ramach represji władz rosyjskich po upadku Powstania Styczniowego. Ten zryw patriotyczny to tylko jeden z wielkich przykładów wielkiej ofiarności mieszkańców dla Ojczyzny – w 1914 r. właśnie na nasz teren wkroczył Józef Piłsudski z Kadrówką z próbą wywołania powstania narodowego, a w 1939 r. z kieleckich koszar II Pułku Legionów wyruszyli sławni obrońcy Westerplatte. Współczesną legendą obrosły wspomnienia walk partyzanckich prowadzonych podczas drugiej wojny światowej – a najbardziej bohaterski upór oddziału wydzielonego majora Henryka Dobrzańskiego „Hubala" we wrześniu 1939 r., czy partyzantka w Górach Świętokrzyskich „cichociemnego" Jana Piwnika „Ponurego".

Województwo świętokrzyskie to region bardzo atrakcyjny. Na turystów czeka tu nieskazitelnie czyste powietrze, parki narodowe, rezerwaty oraz inne tereny chronione prawem. Są ogromne połacie lasów będące schronieniem licznych gatunków zwierząt i ptaków – na ich terenie działają prężnie miejscowe koła myśliwskie.

Turystom pragnącym aktywnie wypocząć województwo oferuje 1500 km szlaków pieszych, a amatorzy jazdy konnej znajdą w regionie kilkanaście ośrodków jeździeckich

Turystom pragnącym aktywnie wypocząć województwo oferuje ponad 1500 km szlaków pieszych i ponad 2000 km rowerowych szlaków turystycznych. Amatorzy jazdy konnej znajdą w regionie kilkanaście ośrodków jeździeckich, natomiast miłośnicy awiacji - centra sportów lotniczych w Masłowie oraz w Pińczowie. Liczne zbiorniki na czystych rzekach umożliwiają uprawianie wędkarstwa, żeglarstwa, narciarstwa wodnego i windsurfingu. Świętokrzyskie to także raj dla sportów zimowych - narciarzy, tych początkujących i tych zaawansowanych. W najbliższym otoczeniu Kielc oraz samym mieście znajduje się 9 ośrodków narciarskich, wyposażonych w wyciągi orczykowe. Długość tras zjazdowych waha się od 300 do 800 m.

Świętokrzyskie to wspaniałe zabytki architektury, kultury, pomniki przyrody, kościoły, zamki, pałace, kapliczki...

Świętokrzyskie to jednak nie tylko rozrywki dla ciała, ale przede wszystkim balsam dla duszy. Historia przeplata się z legendą, wspaniałe zabytki architektury, kultury, pomniki przyrody przybliżą zamierzchłe czasy i przedstawią region sprzed setek lat. Kościoły, zamki, pałace, kapliczki, muzea, to wszystko czeka w każdym zakątku świętokrzyskiej ziemi. Niektóre licznie odwiedzają turyści, inne mało uczęszczane, troszkę zapomniane, urzekają swym niedocenionym, dziewiczym pięknem, czekając na ponowne odkrycie. Sławne na całą Polskę są również jedne z najstarszych zdrojów w Polsce - Busko-Zdrój i Solec-Zdrój, wykorzystujące miejscowe wody lecznicze do leczeniu wielu schorzeń.

Zabytkowy budynek Łazienek w Uzdrowisku Marconi w Busku-Zdroju

Województwo świętokrzyskie to również dobre miejsce do rozwoju przedsiębiorczości. Jednym z jego atutów jest bliskość największych polskich aglomeracji miejskich (warszawskiej, krakowskiej, katowickiej i łódzkiej), a zarazem o wiele tańsze koszty działalności gospodarczej, w szczególności - koszty pracy. Odległość od stolicy województwa do centrum tych aglomeracji mieści się w granicach 120-180 km. Stosunkowo szybkiej komunikacji sprzyja dobrze rozwinięta sieć drogowa, która dzięki znacznym środkom unijnym pozyskiwanym przez władze regionalne i lokalne, jest dalej rozwijana i modernizowana. Tworzone są inkubatory przedsiębiorczości i technologii, a także parki naukowo-technologiczne. W rozwoju przedsiębiorczości w regionie aktywnie uczestniczy dynamicznie rozwijająca się Starachowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna.

Region świętokrzyski to również dobre miejsce do rozwoju przedsiębiorczości

Region ma charakter przemysłowo-rolniczy, o wysokim stopniu koncentracji tradycyjnych działów przemysłu związanych z produkcją i obróbką metali, wydobyciem i przetwórstwem surowców mineralnych oraz produkcją artykułów spożywczych. Jednymi z podstawowych bogactw naturalnych województwa są kopaliny mineralne – miejscowe wapienie są bazą dla przemysłu wapienno-cementowego. Niektóre z pokładów mają bardzo ozdobną fakturę - dlatego pozyskiwane były (od XVI w.) nosząc nazwę „marmury kieleckie", wykorzystywane przez włoskich mistrzów przy wykonywaniu ozdób kościołów, zamków i dworów – w tym m.in. zamku królewskiego w Warszawie.

Niezwykle cenne dla przemysłu budowlanego są pokłady kamienia gipsowego występujące na terenie regionu świętokrzyskiego, należą do najbogatszych w Europie. Pod względem wielkości i różnorodności zasobów oraz wielkości ich wydobycia województwo należy do przodujących w kraju. Przyjazna atmosfera inwestycyjna i gospodarcza kreowana jest zarówno przez szeroko rozwinięte instytucje otoczenia biznesu, jak również przez władze samorządowe, które z roku na rok przeznaczają coraz większe środki finansowe na ten cel. Jednymi z pierwszych budowli, w której wykorzystano zaprawę gipsową na Kielecczyźnie są kościół kolegiacki „pierwszy", kościół św. Mikołaja w Wiślicy i pałac („pallatium") na kulminacji wyspy miejskiej. Jak się przypuszcza była Wiślica stolicą plemiennego jeszcze Państwa Wiślan, w której nieco wcześniej niż w Gnieźnie, przyjęty został chrzest, której pozostałością ma być tzw. misa chrzcielna znajdująca się pod kościołem kolegiackim. Terytorium tego państwa określane jest po dzień dzisiejszy Małopolską (Małą Polską), podzielone w chwili obecnej pomiędzy kilka ościennych województw.

Bazylika mniejsza Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i wikarówka, tzw. Dom Długosza w Wiślicy

Wczesnośredniowieczna kamienna rzeźba Matki Bożej Łokietkowej

w kościele wiślickim

Kraina owiana legendą, miejsce wielkich wydarzeń historii, kolebka wielu wybitnych postaci, kraina „mlekiem i miodem płynąca" – w jednej swej części górska i lesista, przeto groźna i niebezpieczna, w drugiej łagodnie pofalowana – obsiana pszenicą poddaje się dłoni rolnika. Wiele pokoleń jej mieszkańców dla jej pomyślności żyło tu i pracowało, jej obronie wielu oddało swe życie – ślady ich pamięci znaleźć można nie tylko na świętokrzyskich cmentarzach… - Jeden z synów Tej ziemi – Stefan Żeromski napisał kiedyś, że gdyby ścisnąć w dłoni jej garść – to pocieknie krew jej obrońców i ofiar…